قطره قطره زندگی
این مثال کوچک شده از اتفاقی است که هم اکنون در کشور ما رخ می دهد. آب در کلیه بخش ها هدر می رود. با آموزش مردم، مصرف خانگی کمی کاهش می یابد اما هدر رفت آب در بخش کشاورزی به طرز وحشتناکی ادامه دارد. کشاورز محصولات پر مصرف می کارد و با شیوه غرقابی آبیاری‌شان می کند. چاه حفر می کند و بهایی هم بابت آب مصرفی نمی پردازد. دولت او را به استقاده از آبیاری قطره ای تشویق می کند، اما کشاورز زیر بار هزینه های خرید تجهیزات نمی رود. سازمان حفاظت محیط زیست با بحران آب، هوا، فاضلاب و پسماند روبه روست و بودجه و نیروی کافی برای اصلاح هیچ کدام ندارد. وزارت خانه های متولی صنعت و کشاورزی کمتر توجهی به بحث های زیست محیطی دارند و خلاصه مطلب اینکه هیچ قدم موثری برای خروج از این بحران برداشته نمی شود.
از سوی دیگر شاهد تعداد بیشمار گروه های دوست دار و کمپین های حامی محیط زیست هستیم که تنها به شعار دادن و قرار دادن عکس حیوانات در فضای مجازی و سالی یک بار جمع آوری زباله از طبیعت اکتفا می کنند. هر چند در این میان افراد و گروه هایی هم هستند که دلسوزانه و کارشناسانه در جهت حفظ محیط زیست تلاش می کنند؛ اما به ندرت شاهد مطالبه گری و ارائه راهکار موثر از سوی آن ها بوده ایم.
شاید بد نباشد که بدانید اتلاف آب در کشور های پیشرفته با آلوده شدن انجام می شود اما در کشور ما آب هدر می رود. یعنی بدون آنکه مورد استفاده قرار بگیرد از دسترس خارج می شود و نتایج این هدر رفت را در خشکی دردناک دریاچه ارومیه و ده ها تالاب و رودخانه و نابودی کشاورزی و دامداری در بعضی مناطق شاهد هستیم و دغدغه تامین آب آشامیدنی داریم. حقیقتا وقت آن است که فکری به حال این وضع کنیم.
اولین گام اصلاح قیمت آب است؛ مصرف کننده بایستی ارزش آب را درک کرده و بهای هدر دادن آن را بپردازد. در گام دوم باید به وضعیت چاه های غیرمجاز رسیدگی کرد و سیستم های آبیاری غرقابی را با سیستم های نوین جایگرین نمود و از کاشت محصولات پرمصرف در مناطق کم آب جلوگیری به عمل آورد.
گام سوم احیای دریاچه ها و تالاب ها و رودخانه ها و نجات اکوسیستم هاست.
گام چهارم ترمیم شبکه فرسوده انتقال و توزیع آب است. بخش عظیمی از آب سالم و تصفیه شده به دلیل فرسودگی لوله ها، از دسترس خارج می گردد. به علاوه این مشکل منجر به آلودگی مجدد آب و گرفتگی لوله ها خواهد شد.
اما گام پنجم که شاید کمتر در کشور ما مورد توجه قرار گرفته؛ استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب در بخش های مختلف است که البته به کاربرد دانش و تجهیزات و صرف هزینه برای کاهش آلاینده ها تا حد استاندارد نیاز دارد. مسئله بعدی بهبود تکنولوژی مورد استفاده در صنایع و بارچرخش آب مصرفی در آن هاست؛ به طوری که فاضلاب دفعی آن ها تا صفر کاهش یابد.
واضح است که اصلاح وضع کنونی نیازمند مدیریت صحیح و تلاشی مضاعف است. مسئله آب و محیط زیست مسئله زندگی میلیون ها ایرانی است، که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت.
فقط به این بیندیشید که هر ثانیه تاخیر در تغییر شرایط، میلیون ها مترمکعب آب تامین کننده حیات هزاران انسان است از دسترس خارج می کند؛ که غیرقابل جبران است.
سحر قلی پور- دانشجوی کارشناسی ارشد بهداشت محیط ترم 3
